Η χρησιμότητα της κοινωνιολογίας στην εκπαίδευση

Μία από τις πρόσφατες μεταρρυθμίσεις της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που προκάλεσε έντονες αντιπαραθέσεις και επιφυλάξεις, ήταν η ένταξη του μαθήματος της Κοινωνιολογίας ως πανελλαδικά εξεταζόμενο μάθημα για την εισαγωγή των μαθητών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, καταργώντας την διδασκαλία των Λατινικών. Ωστόσο, στο παρόν κείμενο ο στόχος μας δεν είναι να αμφισβητήσουμε την αξία και την θέση των λατινικών αλλά να επιχειρηματολογήσουμε στην χρησιμότητα του μαθήματος της Κοινωνιολογίας στο εκπαιδευτικό σύστημα.

Η Κοινωνιολογία μπορεί να ορισθεί γενικά, ως η επιστήμη της συστηματικής μελέτης των ανθρώπινων κοινωνιών, των κοινωνικών σχέσεων, των κοινωνικών φαινομένων, των κοινωνικών προβλημάτων, της κοινωνικής συμπεριφοράς, των κοινωνικών αλλαγών και εξελίξεων.

Ας δούμε κάποιες από τις βασικές χρήσεις της Κοινωνιολογίας:

• Η Κοινωνιολογία ρίχνει περισσότερο φως στην κοινωνική φύση του ανθρώπου. Εξηγεί γιατί ο άνθρωπος είναι ένα κοινωνικό ον και περιγράφει την σχέση ατόμου και κοινωνίας.
• Η Κοινωνιολογία βοηθά να γνωρίσουμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι κοινωνικοί θεσμοί. Η οικογένεια, το σχολείο, η εκπαίδευση, η εκκλησία, η θρησκεία, το κράτος, η κυβέρνηση, η εργασία, η κοινότητα και ο σύλλογος, είναι μερικοί από τους κύριους θεσμούς μέσω των οποίων λειτουργεί η κοινωνία. Η Κοινωνιολογία μελετά αυτούς τους κοινωνικούς θεσμούς και τον ρόλο τους σε σχέση με το άτομο.
• Η σημερινή κοινωνία υποφέρει από ποικίλα προβλήματα, όπως φτώχεια, πόλεμο, ανεργία, πορνεία, οικογενειακή αποδιοργάνωση, κοινωνική αποδιοργάνωση, φυλετικά προβλήματα, εγκληματικότητα, νεανική παραβατικότητα, αλκοολισμό, ναρκωτικά. Η Κοινωνιολογία δίνει έμφαση στην κατανόηση αυτών των κοινωνικών προβλημάτων και προτείνει αποτελεσματικούς τρόπους για την επίλυση τους.
• Η Κοινωνιολογία βοηθά τους μαθητές να δουν περισσότερο αντικειμενικά την κοινωνία τους και τον τρόπο με τον οποίο αυτή λειτουργεί και οργανώνεται. Επίσης, τους βοηθάει να γνωρίσουν την θρησκεία, τα έθιμά, τους θεσμούς, τις αξίες, τις ιδεολογίες, τις παραδόσεις και τον πολιτισμό και άλλων κοινωνιών, ξεπερνώντας τις προκαταλήψεις, τις εγωιστικές φιλοδοξίες, το ταξικό και θρησκευτικό μίσος.
• Η Κοινωνιολογία δίνει σημαντική έμφαση στην ιστορική ανάλυση. Η ανάλυση του παρελθόντος βοηθάει στην καλύτερη κατανόηση των σύγχρονων θεσμών και του κοινωνικού κόσμου στον οποίο ζούμε και πως οι προηγούμενες αλλαγές σχετίζονται με το σήμερα.
• Τέλος και περισσότερο σημαντικό η Κοινωνιολογία αποτελεί μία ουσιαστική βοήθεια για την αυτοκατανόηση, που με την σειρά της μπορεί να επανεστιασθεί σε μία βελτιωμένη κατανόηση του κοινωνικού κόσμου.

Επομένως, η μελέτη της Κοινωνιολογίας μαθαίνει στα άτομα να έχουν κριτική αντίληψη για τα κοινωνικά φαινόμενα, τα κοινωνικά προβλήματα και τις διαχρονικές και κοινωνικές αλλαγές και εξελίξεις. Ενθαρρύνει την ικανότητα των μαθητών να σκέφτονται με φαντασία, αποδεσμεύοντας τους από κοινωνικές προκαταλήψεις. Η διδασκαλία της Κοινωνιολογίας θα μπορούσε να είναι μία εμπειρία απελευθέρωσης, αυξάνοντας τις συμπάθειες και την φαντασία των μαθητών, ανοίγοντας νέες προοπτικές εξέτασης των αιτίων της ίδιας της συμπεριφοράς τους και οδηγώντας στην συνειδητοποίηση των πολιτιστικών και κοινωνικών διαφορών που διαφέρουν από τις δικές τους. Στον βαθμό που οι Κοινωνιολογικές ιδέες αμφισβητούν τις δογματικές αντιλήψεις, διδάσκουν τον σεβασμό και επιτρέπουν να γνωρίσουν οι μαθητές τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι κοινωνικοί θεσμοί. Όλα αυτά θα μπορούσαν να αποτελέσουν μία ελπιδοφόρα αλλαγή στον μονοδιάστατο και φορμαλιστικό τρόπο διδασκαλίας, αναπτύσσοντας περισσότερο την κριτική και την δημιουργική σκέψη και τον προβληματισμό των μαθητών, ώστε να αποφευχθεί η παπαγαλία και η στείρα αποστήθιση κειμένων, που αποτελούν την βάση του εκπαιδευτικού συστήματος σήμερα.