Κανείς δε γεννιέται με το μίσος (Nelson Mandela)
«Κανείς δεν γεννιέται, μισώντας κάποιον για το χρώμα του δέρματος, την καταγωγή ή τη θρησκεία του. Οι άνθρωποι πρέπει να μάθουν να μισούν κι αν μπορούν να διδαχθούν το μίσος, μπορούν να διδαχθούν και την αγάπη, γιατί η αγάπη έρχεται πιο φυσικά στην ανθρώπινη καρδιά, παρά το αντίθετο»
Nelson Mandela
Η 21η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως «Διεθνής Ημέρα κατά των Φυλετικών Διακρίσεων και Ρατσισμού». Θεσπίστηκε το 1966 από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών σε ανάμνηση ενός τραγικού συμβάντος, που συγκλόνισε την παγκόσμια κοινή γνώμη. Στις 21 Μαρτίου του 1960 η αστυνομία της ρατσιστικής Νοτίου Αφρικής πυροβόλησε εν ψυχρώ κατά μίας διαδήλωσης φοιτητών στην πόλη Σάρπβιλ, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 70 άνθρωποι. Οι νεαροί διαδηλωτές διαμαρτύρονταν ειρηνικά κατά των νόμων του Απαρτχάιντ, που είχε επιβάλλει το καθεστώς της λευκής μειοψηφίας στη χώρα, εφαρμόζοντας τη θεωρία της ανισότητας ανάμεσα στις φυλές. Παρόλο, που έχουν περάσει σχεδόν πενήντα χρόνια από την θέσπιση αυτής της ημέρας οι αγώνες κατά των φυλετικών διακρίσεων και ρατσισμού συνεχίζονται.
Ο ρατσισμός αφορά ένα σύνολο πεποιθήσεων και στάσεων, ότι υπάρχουν «ανώτερες» και «κατώτερες φυλές» και κατ’ αντιστοιχία ανώτερες και κατώτερες μορφές πολιτισμού. Αυτή την αίσθηση ανωτερότητας και κατωτερότητας ο άνθρωπος την διοχετεύει με διάφορες μορφές, όπως με ψυχολογική και σωματική βία, εκμετάλλευση, περιθωριοποίηση και κοινωνικό αποκλεισμό. Ωστόσο, ο ρατσισμός μπορεί να πάρει ποικίλες μορφές, όπως ο θρησκευτικός ρατσισμός, ο πολιτικός ρατσισμός, σεξιστικός ρατσισμός.
Σύμφωνα με έρευνες έχουν δείξει, ότι οι ρατσιστικές συμπεριφορές δεν σχετίζονται με τα κληρονομικά (βιολογικά) χαρακτηριστικά των ατόμων, αλλά είναι περισσότερο αποτέλεσμα κοινωνική μάθησης. Υπό αυτήν την έννοια, μέσω της κοινωνικοποίησης και της παρατήρησης τα άτομα αποκτούν ρατσιστικές στάσεις και συμπεριφορές που ενισχύονται από κοινωνικούς φορείς (σχολείο, κοινότητα), το οικείο περιβάλλον (οικογένεια) και των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Κανείς δεν μαθαίνει να είναι ρατσιστής βάσει των προσωπικών του, άμεσων βιωμάτων αλλά μέσα από τα πιστεύω και τις επικρατούσες αντιλήψεις των άλλων για τον κόσμο, τις οποίες παρατηρεί και υιοθετεί.
Δυστυχώς, τα ρατσιστικά και ξενοφοβικά φαινόμενα απέναντι στην διαφορετικότητα θα συνεχίζουν να αποτελούν στοιχεία της καθημερινότητας μας. Ωστόσο, η οικογένεια, το σχολείο, η κοινωνία θα μπορούσαν να συμβάλλουν στον περιορισμό τους με την προώθηση και την καλλιέργεια της αλληλεγγύης και του σεβασμού προς την διαφορετικότητα, δημιουργώντας ένα περιβάλλον αρμονικής και ισότιμης συνύπαρξης μεταξύ των ατόμων.
