«Ο άνθρωπος είναι ον κοινωνικό…»
«Ο άνθρωπος είναι ον φύσει κοινωνικό και πολιτικό. Αυτός που μπορεί να ζήσει μακριά απ’ τις ανθρώπινες κοινωνίες είναι θηρίο ή θεός».
Αριστοτέλης
Ο άνθρωπος από την φύση του είναι κοινωνικό ον και δύσκολα μπορεί να ευδοκιμήσει και να επιβιώσει μόνος του για μεγάλο χρονικό διάστημα. Έχει δηλαδή την έμφυτη ανάγκη να συνυπάρχει και να συνεργάζεται με τους άλλους ανθρώπους τόσο για την εξέλιξη του όσο και για την επιβίωση του.
Δυστυχώς, όμως στις μέρες μας οι άνθρωποι απομονώνονται κοινωνικά ολοένα και περισσότερο. Η κοινωνική απομόνωση μπορεί να οριστεί δομικά ως η απουσία κοινωνικών αλληλεπιδράσεων, επαφών και σχέσεων με την οικογένεια, τους φίλους και με τους γείτονες σε ατομικό επίπεδο και με την «κοινωνία γενικότερα» σε ευρύτερο επίπεδο. Είναι μία κατάσταση κατά την οποία τα άτομα δεν βιώνουν την αίσθηση του «ανήκειν», δεν δεσμεύονται με τους άλλους ανθρώπους, στερούνται την αλληλεγγύη, δεν αλληλεπιδρούν κοινωνικά με άλλα άτομα, είναι ανεπαρκή στην εκπλήρωση ποιοτικών σχέσεων και συνήθως δεν συμμετέχουν στα κοινωνικά και πολιτιστικά δρώμενα.
Ειδικά, στις μέρες μας οι τρέχουσες οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές που βιώνουν οι άνθρωποι, αποτρέπουν την εμπλοκή τους σε κοινωνικά δίκτυα, με αποτέλεσμα να δίνουν περισσότερο έμφαση στον ατομικισμό έναντι της συλλογικότητας.
Η απομάκρυνση του ανθρώπου από την φύση, από τις παραδόσεις, από τα ήθη και έθιμα όπου ευοδωνόταν η κοινωνική διαντίδραση και η ανθρώπινη επαφή, η εσωτερική μετανάστευση, η μετοίκηση μεγάλου αριθμού ανθρώπων από την περιφέρεια σε λίγα μεγάλα ή μεγάλα αστικά κέντρα αλλά και οι αυξημένες οικονομικές ανάγκες της σημερινής κοινωνίας έχουν συντελέσει σημαντικά στην μείωση του αριθμού και της διάρκειας των επαφών και ανθρωπίνων σχέσεων. Η συμμετοχή των ανθρώπων σε φορείς όπως, σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων, εκπολιτιστικοί σύλλογοι, μη κερδοσκοπικά σωματεία, λέσχες, εθελοντικές ομάδες αλλά και σε ψυχαγωγικές δραστηριότητες, που ευνοούν τις κοινωνικές σχέσεις και προσανατολίζουν στην επίτευξη κοινών σκοπών, παραγκωνίζεται ολοένα και περισσότερο όχι μόνο εξαιτίας ανεπαρκείας ελεύθερου χρόνου αλλά και της περιορισμένης οικονομικής δυνατότητας που αντιμετωπίζουν. Επίσης, τα τελευταία χρόνια η αλόγιστη και λαθεμένη χρήση των μέσων τεχνολογίας έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην κοινωνική απομόνωση των ατόμων.
Συμφώνα με μελέτες, η ενδοοικογενειακή βία, διαζύγιο ή χηρεία, διαμονή κατά μόνας, επιδείνωση σωματικής υγείας, σωματικά και κινητικά προβλήματα, ψυχοπιεστικά γεγονότα ζωής (απώλεια και πένθος), έλλειψη αυτοπεποίθησης ή αυτοεκτίμησης, ο φόβος της απόρριψης και γενικότερα ο φόβος της κοινωνικής επαφής λόγω ψυχολογικού τραύματος, κακοποίησης ή παραμέλησης κατά την παιδική ηλικία, είναι επίσης παράγοντες που σχετίζονται σημαντικά με τα αυξημένα επίπεδα κοινωνικής απομόνωσης. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που συνειδητά επιλέγουν να απομονωθούν κοινωνικά, είτε λόγω πεποιθήσεων είτε λόγω διαφορετικής ιδεολογίας, με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται να ενταχθούν στο κοινωνικό σύνολο. Παρόλα αυτά, όποιοι και αν είναι λόγοι που ωθούν τα άτομα στην κοινωνική απομόνωση, είτε προσωπικοί, εσωτερικοί λόγοι είτε εξαιτίας εξωτερικών παραγόντων δεν παύει να είναι συναισθηματικά, σωματικά και ψυχικά επώδυνη. Μεγάλος αριθμός ερευνών έχουν δείξει, ότι η κοινωνική απομόνωση σχετίζεται σημαντικά με την επιδείνωση της πορείας σωματικών και ψυχικών νοσημάτων αλλά και την μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης. Η αξία και τα οφέλη της κοινωνικής διαντίδρασης και των κοινωνικών σχέσεων είναι αδιαμφισβήτητα σημαντικά τόσο για την σωματική όσο και για την ψυχοσυναισθηματική υγεία των ατόμων.
