Αλλάζει το μοντέλο τουρισμού λόγω πανδημίας | μεγάλη έρευνα σε 10 χώρες

Η πανδημία αλλά και η αυξανόμενη περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση αλλάζουν τη συμπεριφορά των Ευρωπαίων ταξιδιωτών και δημιουργούν νέες προκλήσεις για τους ξενοδόχους αλλά και τους αερομεταφορείς. Τέσσερις στους δέκα Ευρωπαίους είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν περισσότερο για να επισκεφθούν προορισμούς με λιγότερο κόσμο. Επιπλέον, το 51% δηλώνει πως επιθυμεί να ταξιδεύει περισσότερο σε περιόδους διαφορετικές από εκείνες της εποχικής κορύφωσης του τουρισμού.

Το 44% συμφωνεί πως πρέπει να κάνει υψηλότερες δαπάνες απ’ ό,τι στο παρελθόν ώστε να στηριχθούν οι τοπικές κοινωνίες και οικονομίες, ενώ το 37% δηλώνει διατεθειμένο να πληρώσει περισσότερο προκειμένου να μειωθεί το αποτύπωμα άνθρακα του ταξιδιού του. Παράλληλα αυξάνεται και η διάθεση των τοπικών κοινωνιών να φιλοξενήσουν περισσότερους τουρίστες, καθώς η σημασία του τουρισμού για την οικονομία έγινε πασιφανής κατά τη διάρκεια του 2020, οπότε και συρρικνώθηκαν δραματικά τα ταξίδια αποστερώντας εισόδημα από όλους. Την ίδια ώρα, περισσότεροι Ευρωπαίοι είναι διατεθειμένοι να εξετάσουν την πραγματοποίηση των διακοπών τους σε πολύ λιγότερο γνωστούς προορισμούς.

Αυτά είναι μερικά από τα βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν από μεγάλη έρευνα του European Travel Commission, δηλαδή της ευρωπαϊκής ένωσης των οργανισμών τουρισμού, που διενήργησε η MINDHAUS κατά τη διάρκεια του Ιουνίου σε δείγμα περισσότερων των 5.800 ατόμων σε Γερμανία, Βρετανία, Γαλλία, Ολλανδία, Ιταλία, Βέλγιο, Ελβετία, Ισπανία, Πολωνία και Αυστρία, όπως μεταδίδει η kathimerini.

Η πιο ισχυρή θέληση για τη φιλοξενία περισσότερων τουριστών καταγράφεται στην Ιταλία με ποσοστό 62,9%, ενώ ακολουθούν Ισπανία με 54,6% και Πολωνία με 54,2%. Αντιθέτως, περιορισμένη, στο 35% και το 33% αντίστοιχα, είναι η αντίστοιχη διάθεση στη Γαλλία και τη Βρετανία.
Οσον αφορά στη διάθεση των δυνητικών ταξιδιωτών να δαπανήσουν περισσότερα χρήματα για να ενισχυθούν οι τοπικές κοινωνίες που θα επισκεφθούν, η εντονότερη τάση καταγράφεται στην Πολωνία, ακολουθούμενη από τη Βρετανία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ολλανδία και την Ισπανία σε ποσοστά από 35% έως 46%.

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των Ευρωπαίων σε σχέση με τα ταξίδια που προτίθενται να κάνουν. Ενας στους τρεις Γερμανούς, Ισπανούς, Ιταλούς, Ελβετούς, Βρετανούς και Πολωνούς είναι διατεθειμένος να πληρώσει περισσότερα για τη διαμονή του και τη μεταφορά του, προκειμένου να εξασφαλίσει πως θα είναι μειωμένο το αποτύπωμα άνθρακα του ταξιδιού του. Τις χαμηλότερες επιδόσεις σε αυτήν την κατεύθυνση σημειώνουν οι Αυστριακοί, οι Βέλγοι και οι Ολλανδοί. Η συνολική εικόνα βεβαίως είναι αρνητική, διότι το 32% των ερωτηθέντων δεν είναι διατεθειμένο να αναλάβει το παραπάνω κόστος για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα, έναντι 30% που δηλώνει θετικό. Ούτε θετικά ούτε αρνητικά απαντάει το 38,2%.

Παράλληλα, οι 6 στους 10 Ευρωπαίους δηλώνουν έτοιμοι να πραγματοποιήσουν λιγότερα ταξίδια και να περάσουν περισσότερο χρόνο σε μόνο έναν προορισμό.

Σημαντικό για τη διεύρυνση της ελληνικής τουριστικής σεζόν είναι και το εύρημα σχετικά με την εποχικότητα των ταξιδιών: Στην ερώτηση κατά πόσον είναι διατεθειμένοι να ταξιδέψουν περισσότερο σε περιόδους διαφορετικές από τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, περισσότεροι από τέσσερις στους πέντε ερωτηθέντες απαντούν θετικά. Τα ποσοστά αυτά είναι υψηλότερα στη Γαλλία, στη Γερμανία και στην Πολωνία.

7 στους 10 δηλώνουν έτοιμοι να ταξιδέψουν μέσα στο επόμενο εξάμηνο

Με την ψυχολογία για ταξίδια να έχει ανακάμψει στα υψηλότερα επίπεδα από την έναρξη της πανδημίας, 70% των Ευρωπαίων δηλώνουν έτοιμοι να ταξιδέψουν μέσα στο επόμενο εξάμηνο, εκ των οποίων σχεδόν 4 στους 5 έως τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύθηκαν πολύ πρόσφατα από την European Travel Commission. Ο χρόνος κυλάει υπέρ όσων έχουν ήδη προετοιμαστεί για την επόμενη ημέρα μετά την πανδημία προς ένα περισσότερο υπεύθυνο τουριστικό μοντέλο. «Οι ελληνικοί προορισμοί και οι επιχειρήσεις, αν θέλουν να παραμείνουν διεθνώς ανταγωνιστικοί και σχετικοί με τις προτιμήσεις των καταναλωτών στο υψηλότερο επίπεδο, θα πρέπει να κινηθούν πολύ γρήγορα και να καλύψουν το χαμένο έδαφος», εκτιμά ο Θεόφιλος Κυρατσούλης, γενικός διευθυντής της Mindhaus, που πραγματοποιεί κυλιόμενες έρευνες μεταξύ του ευρωπαϊκού πληθυσμού για λογαριασμό της European Travel Commission.

Οι αλλαγές στις προτιμήσεις ταξιδιού των καταναλωτών μετά την πανδημία έχουν ήδη γίνει εμφανείς, συμπεριλαμβανομένης μιας μεγαλύτερης ανησυχίας για την προσωπική ευημερία, την ποιότητα του αέρα και τις ανθρωπογενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις. «Το πλεονέκτημα της ενσωμάτωσης στοιχείων αειφορίας αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο στον τομέα του τουρισμού. Μια βιώσιμη προσέγγιση για την τουριστική ανάπτυξη αποτελεί μεγάλη ευκαιρία. Οχι μόνο οι προορισμοί μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα του περιβάλλοντος και να διατηρήσουν τους φυσικούς πόρους, αλλά μπορούν επίσης να αυξήσουν τα οφέλη του τουρισμού για τους ντόπιους και να προστατεύσουν τον πολιτισμό και την κληρονομιά, προσφέροντας παράλληλα ένα προϊόν που έχει όλο και μεγαλύτερη ζήτηση», υπογραμμίζει ο Eduardo Santander, διευθύνων σύμβουλος της European Travel Commission.

Παράλληλα, όμως, η υγειονομική κρίση του COVID-19 δημιουργεί και περιβαλλοντικές προκλήσεις: μόλις το 19% των Ευρωπαίων προτίθεται να εγκαταλείψει τα προϊόντα μιας χρήσης (είτε αυτά αφορούν τρόφιμα είτε προϊόντα προσωπικής φροντίδας) κατά τη διάρκεια των ταξιδιών, δείχνοντας μεγάλη οπισθοδρόμηση σε ό,τι αφορά την εφαρμογή της οδηγίας 2019/204 για τα πλαστικά μιας χρήσης, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά διεθνώς. «Το κράτος θα πρέπει να υποστηρίξει ξενοδοχειακές μονάδες που υιοθετούν και προωθούν plastic-free πολιτικές και πρακτικές κυκλικής οικονομίας.
Στο εξωτερικό, τέτοιες δράσεις και καμπάνιες υλοποιούνται εδώ και χρόνια, χαρακτηριστικό παράδειγμα το πρόγραμμα Cork 2 Cork από την εταιρεία NH hotels, η οποία επαναχρησιμοποίησε 2.000 κιλά φελλών από μπουκάλια που συνέλεξε σε 77 καταλύματά της ως μονωτικό υλικό για 8.000 μ2 τοίχων και δαπέδων σε ανακαινίσεις και νέες κατασκευές. Στην Ελλάδα όμως ακόμα συζητάμε για τη διαχείριση των οργανικών αποβλήτων», σημειώνει ο επικεφαλής της Mindhaus.

«Κλειδί» για το μέλλον η αυξημένη περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση του δυτικού κόσμου

Είναι σαφές πως οι επενδύσεις των Ελλήνων ξενοδόχων αλλά και του Δημοσίου για τη μείωση του αποτυπώματος του τουρισμού στο περιβάλλον θα πρέπει να ενταθούν αν η χώρα δεν θέλει να χάσει τις ευκαιρίες που αναδύονται από την αυξημένη περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση του δυτικού, τουλάχιστον, κόσμου. Αυτό είναι ακόμα πιο σαφές σε όσους έχουν ήδη εξοικειωθεί και με τα νέα τραπεζικά κριτήρια χρηματοδοτήσεων, που περιλαμβάνουν αυστηρούς δείκτες αειφορίας και επιδόσεων ESG (environmental, social, governance – αρχές περιβαλλοντικής και κοινωνικής εταιρικής διακυβέρνησης).

Κατ’ αρχάς, η πανδημία έχει δημιουργήσει τη μεγάλη ευκαιρία στον τουρισμό να επαναπροσδιοριστεί με απόλυτους όρους βιώσιμης ανάπτυξης. Να επανασυσταθεί φροντίζοντας σε μεγαλύτερο βαθμό τις τοπικές κοινωνίες αλλά και το φυσικό περιβάλλον. Ολοι οι διεθνείς οργανισμοί, όπως οι WTTC, WTO και European Travel Commission, αλλά και εθνικοί φορείς, όπως το υπουργείο Τουρισμού και ο ΕΟΤ, διατυπώνουν αντίστοιχες θέσεις.
Παράλληλα, οι Ευρωπαίοι που ταξίδεψαν κατά τη διετία 2020-2021 φαίνεται να αλλάζουν τις συνήθειές τους και να εμφανίζονται περισσότερο ευαισθητοποιημένοι για παγκόσμια προβλήματα, όπως η κλιματική αλλαγή, σε σχέση με τον μέσο ταξιδιώτη στην προ πανδημίας περίοδο, εξηγεί ο επικεφαλής της εταιρείας ερευνών και προώθησης του τουρισμού MINDHAUS, Θεόφιλος Κυρατσούλης: «Οι Ευρωπαίοι δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον να επισκέπτονται προορισμούς με μικρότερο αριθμό επισκεπτών, να ταξιδεύουν off season, να στηρίζουν περισσότερο τις τοπικές κοινωνίες και να μειώνουν το ανθρακικό αποτύπωμα από τα ταξίδια τους. Και ένα καθόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό δηλώνει έτοιμο να πληρώσει το κάτι παραπάνω για όλα αυτά».

Το ερώτημα που αναδύεται, βέβαια, είναι πόσο έτοιμος είναι ο ιδιωτικός τομέας στην Ελλάδα όχι μόνο να ανταποκριθεί στην ανάγκη αυτή, αλλά να οδηγήσει τις διεθνείς εξελίξεις και να αναλάβει αντίστοιχες πρωτοβουλίες, δεδομένης και της υψηλής κατάταξής της στη διεθνή τουριστική βιομηχανία. Είναι σαφές πως μερικοί μεγάλοι όμιλοι, όπως οι Costa Navarino και Sani/Ikos, καθώς και άλλοι, όχι μόνον έχουν αντιληφθεί το μέγεθος της πρόκλησης, αλλά επίσης πρωταγωνιστούν στις σχετικές επενδύσεις και πολιτικές σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ομως η χώρα διαθέτει 10.000 ξενοδοχεία, η πλειονότητα των οποίων χρειάζεται ακόμα σοβαρή δουλειά για να προετοιμαστεί κατάλληλα. «Για την πλειονότητα των ελληνικών τουριστικών επιχειρήσεων, η βιώσιμη ανάπτυξη εξακολουθεί να είναι μια έννοια δυσνόητη και να συνδέεται με πιστοποιήσεις που προτείνονται από τους tour operators ή δράσεις και πρακτικές που κάποιος μπορεί να τις προσεγγίσει αποσπασματικά μέσα από έναν τιμοκατάλογο υπηρεσιών χωρίς κάποια στρατηγική ή μεσοπρόθεσμο στόχο», εκτιμά ο κ. Κυρατσούλης. Πράγματι, ακρωνύμια όπως τα ESG (η υιοθέτηση κριτηρίων περιβαλλοντικών, κοινωνικών και εταιρικής διακυβέρνησης στο επενδυτικό και επιχειρηματικό μοντέλο) είναι τελείως άγνωστα για τη συντριπτική πλειονότητα των ελληνικών επιχειρήσεων του βασικού κλάδου της ελληνικής οικονομίας. Παραδοσιακά οι επενδύσεις του ελληνικού τουρισμού επικεντρώνονταν κυρίως στο χειροπιαστό, είτε αυτό αφορούσε υποδομές και κτιριακές εγκαταστάσεις είτε εξοπλισμό. «Στο άυλο και στο λιγότερο απτό –αλλά πάντα μετρήσιμο– πρέπει να δοθεί τώρα το βάρος, γιατί αυτό είναι που ζητάει ο επισκέπτης επιτακτικά εδώ και χρόνια». Εξίσου σημαντικό, αν όχι σημαντικότερο, είναι και το γεγονός ότι η υιοθέτηση ESG στρατηγικής είναι ένα αίτημα και κριτήριο αξιολόγησης που προέρχεται από τους χρηματοδότες, τράπεζες και επενδυτικά κεφάλαια ομοίως.

Η ευκαιρία

Η πανδημία και η επακόλουθη κρίση στα διεθνή ταξίδια δημιούργησε μια ευκαιρία για τον ευρωπαϊκό τουρισμό να επανεκκινηθεί καλύτερα με επανεστίαση προτεραιοτήτων, όπως η προώθηση των υπεύθυνων ταξιδιών και η συνεργασία για μια ενοποιημένη και συνεπή προσέγγιση για τη φυσική, κοινωνική και οικονομική βιωσιμότητα, εκτιμά η European Travel Commission.

Η δαπάνη

Ο βιώσιμος τουρισμός στοχεύει στην καλύτερη διαχείριση των σχέσεων μεταξύ των επισκεπτών, της τουριστικής βιομηχανίας, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος. Πάνω από 1 στους 3 ερωτηθέντες στην Ευρώπη είναι πρόθυμοι να ξοδέψουν περισσότερα, ωφελώντας τις τοπικές κοινότητες τόσο από κοινωνική όσο και από οικονομική άποψη.

Αποκέντρωση

Ο υπερβολικός αριθμός τουριστών σε έναν προορισμό στην εποχή της πανδημίας σημαίνει ανεπιθύμητο επίπεδο υπερπληθυσμού. Εχοντας αυτό υπόψη, το 44% των Ευρωπαίων δηλώνει ότι θα εξετάσει τα ταξίδια εκτός εποχής και το 32% είναι πρόθυμο να ξοδέψει περισσότερα για να επισκεφθεί λιγότερο πολυσύχναστους προορισμούς. Η ροπή για αποκέντρωση είναι έντονη.