Πανελλήνιες εξετάσεις και διαχείριση άγχους | αρθρογραφία

Οι πανελλήνιες εξετάσεις αποτελούν για τους εφήβους, ίσως, το μεγαλύτερο στοίχημα της ζωής τους, σηματοδοτώντας, αφενός την αρχή μιας πιο εξειδικευμένης εκπαιδευτικής πραγματικότητας και αφετέρου την είσοδό τους σε μία πιο αυτόνομη και ενήλικη καθημερινότητα. Ωστόσο, είναι σημαντικό οι μαθητές και οι γονείς να αντιμετωπίζουν τις πανελλήνιες ως την αρχή ενός νέου δρόμου που έχει πολλά παρακλάδια και όμορφη διαδρομή και όχι ως το τέρμα μιας κακοτράχαλης και επικίνδυνης ανηφόρας.

Ανοίγοντας την πόρτα της επόμενης μέρας, θέλουμε οι νέοι να μην αισθάνονται αποδομένοι και παγωμένοι, αλλά χαρούμενοι, αισιόδοξοι, ψυχικά και σωματικά έτοιμοι για το επόμενο βήμα.

Τα κυρίαρχα συναισθήματα που βιώνουν οι νέοι, όχι μόνο τις ημέρες των εξετάσεων, αλλά καθ’ όλη την διάρκεια της χρονιάς, είναι το άγχος, η αγωνία και η κόπωση. Ακόμη και πολλοί ενήλικες, με διαφορετικές ηλικίες, παραδέχονται ότι οι πανελλήνιες εξετάσεις αποτέλεσαν μία από τις πιο αγχώδεις περιόδους της ζωής τους. Η αλήθεια είναι ότι είναι απολύτως φυσιολογικό, η επιθυμία για την επίτευξη ενός στόχου, σε συνδυασμό με την ανάλογη προσπάθεια που καταβάλλει ο μαθητής, να συνοδεύονται με άγχος και αμφιθυμικά συναισθήματα. Το στοίχημα, ωστόσο, είναι να μην μετατραπεί το δημιουργικό άγχος σε αυτοκαταστροφικό. Πιο συγκεκριμένα, πολλοί έφηβοι την  χρονιά των πανελληνίων, βιώνουν έντονο άγχος, με αποτέλεσμα να μην είναι λειτουργικοί, όχι μόνο στα μαθήματα, αλλά και στην καθημερινότητά τους σε ευρύτερο πλαίσιο. 

Συνήθως τα συναισθήματα λειτουργούν κλιμακωτά και συνιστούν έναν φαύλο κύκλο. Αρχικά, το άγχος δυσκολεύει τα παιδιά να εστιάσουν στην μελέτη τους, καθώς έρχονται συνέχεια στο μυαλό τους δεύτερες σκέψεις και αρνητικά σενάρια. Η συγκέντρωση χάνεται και το άγχος μεγαλώνει οδηγώντας στον φόβο της αποτυχίας. Το συναίσθημα της αγωνίας και της αβεβαιότητας φέρνει θυμό, νεύρα και παραίτηση. Τα παιδιά αισθάνονται κουρασμένα, ενώ παράλληλα κάθε στιγμή ξεγνοιασιάς και ξεκούρασης μεταφράζεται από το περιβάλλον ως αδράνεια. Νιώθουν σαν να τρέχουν σε έναν ατελείωτο δρόμο και ενώ τους εγκαταλείπουν οι δυνάμεις τους, δεν τους επιτρέπεται να σταματήσουν έως να δουν το τέρμα.

Το θέμα είναι ότι το τέρμα, στην συγκεκριμένη περίπτωση, αποτελεί κάτι ασαφές και απροσδιόριστο. Ο στόχος είναι αχανής με αποτέλεσμα η στόχευση να μοιάζει ακατόρθωτη και χαοτική. Το άγχος μπορεί να δυσκολέψει το παιδί στην επικοινωνία με τους γύρω του, τον ύπνο και την όρεξή του.  Μπορεί ακόμη να εκδηλωθεί με σωματικά συμπτώματα, όπως πονοκεφάλους, ταχυκαρδίες και εφίδρωση. Σε ακραίες περιπτώσεις είναι πιθανόν τα παιδί να βιώσει διανοητικό πάγωμα (blackout) ή κρίση πανικού. 

Οι πανελλήνιες εξετάσεις αποτελούν, επίσης, μια δοκιμασία σύνδεσης των γονιών με το παιδί. Εκείνη την περίοδο τα παιδιά έχουν ανάγκη φροντίδα και κατανόηση. Οι γονείς είναι εκείνοι που οφείλουν να αφήσουν πίσω τις δικές τους πεποιθήσεις, ώστε να βοηθήσουν τους νέους να βρουν την δική τους φωνή μέσα σε αυτή την επιτακτική διαδικασία, στηρίζοντας τις τελικές επιλογές τους. Μια αυθεντικά εμψυχωτική φωνή, θα κατευνάσει το άγχος και θα κινητοποιήσει το άτομο που πιέζεται. Είναι πολύ σημαντικό, λοιπόν, να μαθαίνουμε στα παιδιά να θέτουν στόχους και να τους πετυχαίνουν, ωστόσο επιβάλλεται να έχουμε στο νου μας τα πλεονεκτήματα και τις επιπτώσεις. Τίποτα δεν είναι πιο σημαντικό από την υγεία, σωματική και ψυχική. Οι πανελλήνιες δεν είναι μονόδρομος και δεν ταυτίζονται απαραίτητα με την επιτυχία και την ευτυχία. Αποτελούν ,απλώς, ένα εργαλείο ανάμεσα σε άλλα πολλά, ώστε τα παιδιά να ξεκινήσουν το χτίσιμο, να δοκιμάσουν τεχνοτροπίες και να χρωματίσουν την δική τους ζωή.