Ανθεκτικότητα | «γίνομαι και είμαι, με γνωρίζω και με νιώθω»

Οι δάσκαλοι πέρα από όσα διδάσκουν στους μαθητές είναι αναγκαίο να αυξάνουν την ανθεκτικότητα τους, καθώς είναι σε θέση να αλλάξουν την πορεία ζωής ενός μαθητή. Αν και δεν είναι εύκολο αυτό να επιτευχθεί μέσα στην τάξη, ανάμεσα στα σχολικά μαθήματα, ωστόσο είναι πολλές φορές αναγκαίο.

Για παράδειγμα, ένα κορίτσι που περνά τα διαλείμματα στο Γυμνάσιο ταλαντεύοντας τα χέρια της σε ένα τοίχο προσπαθώντας να νιώσει «φυσιολογική» αποτελεί συναγερμό που θα πρέπει να θορυβήσει ή και να «ξεκουφάνει» τους γύρω του.

Η διδασκαλία της ανθεκτικότητας προχωρά πέρα από την απομνημόνευση, τους υπολογισμούς και όλες τις παραδοσιακές μεθόδους μάθησης. Αυτό που χρειάζεται για να αποκτηθεί και να ενδυναμωθεί είναι η αλληλεπίδραση και η εμπλοκή του μαθητή.

Η ανθεκτικότητα ακολουθεί τη διαδικασία του «γίνομαι και είμαι, με γνωρίζω και με νιώθω» που ειδικά στα παιδιά μπορεί να γίνει κατανοητή όταν μπορέσουν να πιστέψουν ότι έχουν θέση στον κόσμο. Όταν μπορέσουν να μιλήσουν γι’ αυτή την θέση που νιώθουν ότι έχουν μπορούν να νιώσουν ότι αξίζουν, ότι είναι σημαντικοί άνθρωποι που μπορούν να αντιμετωπίζουν και να ξεπερνούν τις προκλήσεις της ζωής τους. Και τότε χτίζεται η ανθεκτικότητά τους σε κάθε κομμάτι τους, σε κάθε νευρωνικό κύτταρο που αποτελεί τον μαθητή.

Πώς μπορούν όμως οι δάσκαλοι να διδάξουν τέτοιες πεποιθήσεις μέσα στην τάξη; Πώς δηλαδή μπορούν να βοηθήσουν τους μαθητές τους να νιώσουν ότι είναι χρήσιμοι, ότι αξίζουν, ότι μπορούν να εμπλακούν, να συμμετέχουν και να διεκδικούν, χωρίς να νιώθουν φόβο ή ντροπή;

 Οι μαθητές μπορούν μέσα από το βίωμα, δηλαδή τα συναισθήματα και το μοίρασμα,  την υποστήριξη και την αυτοεκτίμηση, να συμμετέχουν σε ασκήσεις που στόχο έχουν να κατανοήσουν τις τωρινές τους πεποιθήσεις για τον εαυτό τους και να θέσουν στόχους για να οραματιστούν τον εαυτό τους στο μέλλον.

Μία απλή άσκηση είναι η εξής:

Φτιάξε έναν κύκλο ή ένα διαμάντι. Χώρισε το σε 4 μέρη με έναν σταυρό. Κάθε μέρος αντιπροσωπεύει μία από τις πιο σημαντικές πτυχές της ζωής σου.

• Τον Εαυτό
• Τους Φίλους
• Το Σχολείο
• Το Σπίτι

Χρωμάτισε κάθε μία από τις τέσσερις πτυχές της ζωής σου με τα χρώματα που αντιπροσωπεύουν το πώς νιώθεις γι’ αυτές.  Μπορείς να χρησιμοποιήσεις ένα  ή όσα χρώματα θέλεις για να αποτυπώσεις τα συναισθήματά σου στο χαρτί.

Μόλις το ολοκληρώσεις μπορείς να μιλήσεις για τα χρώματα που χρησιμοποίησες σε κάθε πτυχή της ζωής σου.

Εδώ ο εκπαιδευτικός πρέπει να ενθαρρύνει τον μαθητή ατομικά, ή ομαδικά να μιλήσει για τους λόγους που διάλεξε το κάθε χρώμα και τι θέλει να πει με αυτό. Μπορεί να συζητηθεί επιπλέον τι αλλαγές θα ήθελε να βιώσει στη ζωή του.

Άλλες ερωτήσεις που θα μπορούσαν να πλαισιώσουν τη συζήτηση είναι:

• Τι είναι το καλύτερο σε εσένα;
• Τι σου αρέσει περισσότερο στον εαυτό σου;
• Πώς είσαι όταν νιώθεις ότι είσαι στα καλύτερα σου;
• Τι ή ποιος σε βοηθάει να βγάλεις το καλύτερο σου;
• Ποια είναι η πιο σημαντική επιτυχία σου;
• Με ποιον τρόπο σε έχουν βοηθήσει οι δυνάμεις σου στο παρελθόν;
• Με ποιον τρόπο μπορούν οι δυνάμεις σου να σε βοηθήσουν στο μέλλον;

Δυστυχώς, η κλινική εμπειρία δείχνει ότι ελάχιστοι μαθητές είναι σε θέση να μιλήσουν βαθύτερα για τα συναισθήματά τους και κλείνονται από νωρίς στον εαυτό τους γιατί έχουν βιώσει την απογοήτευση στις σχέσεις τους. Επιπλέον, δεν τους είναι εύκολο να μιλήσουν για τον εαυτό τους γιατί δεν τον ξέρουν, γιατί δεν έχουν αντικρίσει ικανοποιητικά το είδωλό τους στα μάτια των γύρω τους…