Ρεύμα | «μπλόκο» σε όσους μετακινούνται από πάροχο σε πάροχο αφήνοντας χρέη

Οριστική λύση στο φαινόμενο του «ενεργειακού τουρισμού», που έχει προσθέσει στη λιανική αγορά ηλεκτρισμού ανεξόφλητες οφειλές άνω των 500 εκατ. ευρώ μέσα σε δύο χρόνια, αναζητάει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Το ποσό αντιστοιχεί σχεδόν στο ένα τρίτο των συνολικών ανεξόφλητων οφειλών ύψους 1,78 δισ. ευρώ της λιανικής αγοράς το 2022.

Ως «ενεργειακός τουρισμός» περιγράφεται από την αγορά η μετακίνηση «στρατηγικών κακοπληρωτών» από πάροχο σε πάροχο, χωρίς να έχουν αποπληρώσει τις οφειλές τους στον προηγούμενο. Με βάση μια πρώτη προσέγγιση που έχει κάνει το επιτελείο του αρμόδιου υπουργού κ. Θεόδωρου Σκυλακάκη, τη «μαύρη τρύπα» των 500 εκατ. ευρώ στην αγορά ηλεκτρισμού έχει δημιουργήσει ένας αριθμός περίπου 25.000-30.000 «στρατηγικών κακοπληρωτών».

Αυτό σημαίνει ότι ο καθένας από αυτούς έχει αφήσει απλήρωτους λογαριασμούς ύψους 16.000-20.000 ευρώ μέσα σε δύο χρόνια. «Αυτά τα ποσά εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι δεν προκύπτουν από καταναλωτές που δεν μπορούν να αποπληρώσουν τον λογαριασμό τους. Δεν κάνουν τα νοικοκυριά τέτοιες καταναλώσεις μέσα σε δύο χρόνια», τονίζουν στην «Κ» παράγοντες της αγοράς, επισημαίνοντας ότι «το φαινόμενο εξελίσσεται σε μάστιγα και πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα και δραστικά, αφού στο τέλος της ημέρας επιβαρύνει το σύνολο των συνεπών καταναλωτών».

Η πρόταση

Ο κ. Σκυλακάκης έχει θέσει σε προτεραιότητα το ζήτημα και έχει δώσει εντολές στην αρμόδια ρυθμιστική αρχή (ΡΑΑΕΥ) για την τροποποίηση του άρθρου 42 του Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας που προβλέπει το δικαίωμα της ελεύθερης μετακίνησης καταναλωτών, θέτοντας αυστηρές προθεσμίες για την ολοκλήρωσή του, με καταληκτική το τέλος Οκτωβρίου.

Σε αυτό το πλαίσιο η ΡΑΑΕΥ έβγαλε σε μια πρώτη ανεπίσημη διαβούλευση την πρότασή της, η οποία ισορροπεί μεταξύ της διασφάλισης του δικαιώματος ελεύθερης μετακίνησης των καταναλωτών, που κατοχυρώνεται από το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, και της αναλογικότητας που προβλέπει η απόφαση του ΣτΕ (2020) και της αποτροπής της καταστρατήγησής του. Για το δεύτερο και κρίσιμο αυτό σκέλος που θα βάλει τέλος στον «ενεργειακό τουρισμό» προτείνεται αφενός η κατοχύρωση του δικαιώματος του προηγούμενου παρόχου να αιτηθεί στον ΔΕΔΔΗΕ εντολή αποκοπής ρεύματος σε καταναλωτή που δεν είναι πλέον πελάτης του, αλλά του έχει αφήσει δύο ανεξόφλητους λογαριασμούς χωρίς να έχει διακανονίσει την αποπληρωμή τους, και αφετέρου το δικαίωμα σήμανσης στην πλατφόρμα «Θαλής» του ΔΕΔΔΗΕ πελατών με ανεξόφλητα χρέη.

Ο προηγούμενος πάροχος, σύμφωνα με την πρόταση της ΡΑΑΕΥ, έχει δικαίωμα να αιτηθεί αποκοπή ρεύματος στον ΔΕΔΔΗΕ σε διάστημα ενός τριμήνου από την ημερομηνία μετακίνησης του πελάτη του σε νέο πάροχο.

Ζητούν εξάμηνο

Οι προμηθευτές μέσω του συνδέσμου τους ΕΣΠΕΝ ενημέρωσαν τη ΡΑΑΕΥ ότι η πρόταση είναι στη σωστή κατεύθυνση και αναμένουν να βγει σε επίσημη διαβούλευση για να καταθέσουν τις ολοκληρωμένες προτάσεις τους. Αν και οι προμηθευτές εμφανίζονται προς το παρόν με ενιαία στάση, δεν είναι βέβαιο ότι αυτή θα εκφραστεί και στην τελική διαβούλευση, αφού στο εσωτερικό του ΕΣΠΕΝ εκφράζονται διαφοροποιήσεις σε επιμέρους ζητήματα. Σε αυτό που σίγουρα συμφώνησαν και αναμένεται να ζητήσουν από τη ΡΑΑΕΥ είναι η παράταση του χρονικού διαστήματος ενεργοποίησης του δικαιώματος εντολής αποκοπής από τον προηγούμενο πάροχο στο εξάμηνο αντί του τριμήνου.

Το διάστημα του εξαμήνου, σύμφωνα με εκπροσώπους του κλάδου, θα δώσει τη δυνατότητα στα δύο μέρη να έρθουν σε ένα διακανονισμό για την αποπληρωμή των οφειλών, κάτι που δεν μπορεί να επιτευχθεί με την πρόταση της ΡΑΑΕΥ, αφού όπως τονίζουν το τρίμηνο ουσιαστικά περιορίζεται στον 1,5 μήνα, καθώς πρέπει να παρέλθει 1,5 μήνας για να βγει ο τελικός λογαριασμός.

Σύμφωνα μάλιστα με τους ίδιους παράγοντες, εάν παραταθεί το χρονικό διάστημα στο εξάμηνο, τότε το φαινόμενο του «ενεργειακού τουρισμού» μπορεί να αποτραπεί και χωρίς το μέτρο της σήμανσης στην πλατφόρμα του ΔΕΔΔΗΕ. Εκπρόσωποι των προμηθευτών εξηγούν επίσης ότι δεν πρέπει να συγχέεται η σήμανση στον ΔΕΔΔΗΕ με τον «ενεργειακό Τειρεσία», πρωτοβουλία που ανέλαβε να εξετάσει η αγορά εδώ και δύο χρόνια, χωρίς να έχει καταλήξει μέχρι στιγμής λόγω εσωτερικών διαφωνιών. Ακόμη μία πρόταση που φαίνεται να εξετάζεται είναι τα χρέη προς τον προηγούμενο πάροχο να μεταφέρονται στον νέο με τη μετακίνηση του πελάτη. Η τελική πρόταση της ΡΑΑΕΥ θα «κλειδώσει» σε συνάντηση με την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ την ερχόμενη Πέμπτη, για να βγει στη συνέχεια σε δημόσια διαβούλευση και να πάρει ακολούθως τη μορφή της απόφασης.

Τι ισχύει σε χώρες της Ευρώπης για αλλαγή προμηθευτή

Η ΡΑΑΕΥ σχετικά με την κατάρτιση της πρότασής της για την αλλαγή προμηθευτή (τροποποίηση άρθρου 42 του Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας) έλαβε υπόψη την ευρωπαϊκή εμπειρία, η οποία διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα. Ενδεικτικά παραδείγματα αυτής της διαφοροποίησης είναι τα εξής:

Ηνωμένο Βασίλειο

Στην περίπτωση ύπαρξης οφειλών σε προηγούμενο προμηθευτή, η διαδικασία μπορεί να προχωρήσει, υπό την προϋπόθεση ότι το χρέος δεν είναι μεγαλύτερο των 28 ημερών (ένας λογαριασμός). Σε περίπτωση που οι οφειλές είναι μεγαλύτερες, ο καταναλωτής θα πρέπει πρώτα να προβεί σε εξόφληση. Εάν το χρέος φθάνει τις 500 λίρες, τότε ο νέος προμηθευτής αναλαμβάνει την οφειλή και ο καταναλωτής την πληρώνει σε αυτόν.

Ισπανία

Αξιοποίηση βάσης δεδομένων, όπου περιλαμβάνονται πληροφορίες σχετικά με τις πληρωμές που δεν έχουν πραγματοποιήσει οι καταναλωτές και οι οποίες, ως εκ τούτου, εκκρεμούν κατά τη στιγμή της αίτησης αλλαγής προμηθευτή. Ο προμηθευτής μπορεί να αρνηθεί να εκπροσωπήσει έναν πελάτη, εκτός κι αν πρόκειται για προμηθευτή «τελευταίου καταφυγίου», ο οποίος από την πλευρά του δύναται να αρνηθεί μόνο εάν η καταγγελία της σύμβασης με τον προηγούμενο προμηθευτή οφειλόταν σε ανεξόφλητους λογαριασμούς. Σε περιπτώσεις οφειλών, η οφειλή παραμένει στον χρήστη του μετρητή και όχι στον ίδιο τον μετρητή.

Ιρλανδία

Σύστημα σήμανσης οφειλών (Dedt Flagging).

Στο Ηνωμένο Βασίλειο εάν το χρέος φθάνει τις 500 λίρες, τότε ο νέος πάροχος αναλαμβάνει την οφειλή και ο καταναλωτής την πληρώνει σε αυτόν.

Γερμανία – Αυστρία

Ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ προμηθευτών και διαχειριστών μέσω μιας «πλατφόρμας εναλλαγής». Αυτοματοποιημένη διαδικασία, με τη μέγιστη προθεσμία για την αλλαγή να ορίζεται σε 32 εργάσιμες ημέρες. Ο παλιός προμηθευτής δεν μπορεί να εμποδίσει τη διαδικασία αλλαγής, ακόμη κι αν ο πελάτης έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές.

Ολλανδία

Ο καταναλωτής θα πρέπει να επιβεβαιώσει στον νέο προμηθευτή ότι την ημερομηνία κατά την οποία ξεκινάει η προμήθεια, όπως συμφωνήθηκε στη σχετική σύμβαση, δεν έχει τρέχουσες συμβατικές υποχρεώσεις. Ο προμηθευτής δεν έχει δικαίωμα να αρνηθεί να εκπροσωπήσει έναν πελάτη. Ωστόσο μπορεί να ζητήσει μεγάλη εγγύηση εάν κρίνει ότι ο συγκεκριμένος πελάτης ενδέχεται να τον εκθέσει σε οικονομικό κίνδυνο βάσει του πιστοληπτικού προφίλ του.

Βουλγαρία

Σε περίπτωση ληξιπρόθεσμων οφειλών, ο παλιός προμηθευτής μπορεί να «μπλοκάρει» την αλλαγή. Ωστόσο, ο νόμος επιτρέπει στους πελάτες να συνάπτουν «πρωτόκολλο αναβολής πληρωμής» με τον νέο προμηθευτή τους κατά την αλλαγή. Μετά τη σύναψη ενός τέτοιου πρωτοκόλλου και την καταβολή της πρώτης δόσης, ο πελάτης έχει το δικαίωμα να αλλάξει προμηθευτή, με κίνδυνο να μην πληρώσει τις υπόλοιπες δόσεις και έτσι να μην εισπραχθεί το σύνολο της οφειλής από τον προηγούμενο προμηθευτή.

Γαλλία

Για την αλλαγή προμηθευτή το μόνο που απαιτείται είναι η σύναψη νέας σύμβασης. Ο νέος προμηθευτής οφείλει να καταγγείλει το παλιό συμβόλαιο ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ ο καταναλωτής δεν επιβαρύνεται με ρήτρα πρόωρης αποχώρησης ή χρέωσης ακύρωσης.