Μεγάλη Δευτέρα | συμβολισμός, λαογραφία και έθιμα

Σύμφωνα με το χριστιανικό εορτολόγιο, καθιερώθηκε να ονομάζεται Μεγάλη Δευτέρα η επόμενη ημέρα του εορτασμού της Κυριακής των Βαΐων όπου και ξεκινά η εβδομάδα των Παθών του Ιησού Χριστού.

Ορθόδοξη Εκκλησία

Η Μεγάλη Δευτέρα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Ιωσήφ, του γιου του Ιακώβ, που αναφέρεται στη Παλαιά Διαθήκη και στην άκαρπη συκιά, που την καταράστηκε ο Χριστός και ξεράθηκε μ’ ένα του λόγο.

Ο Ιωσήφ ήταν ο μικρότερος υιός του Ιακώβ ο οποίος όμως διώχθηκε από τα αδέλφια του λόγω της ενάρετης ζωής του και αρχικά τον έριξαν σ’ ένα λάκκο και προσπάθησαν να εξαπατήσουν το πατέρα τους χρησιμοποιώντας ένα ματωμένο ρούχο ότι δήθεν τον κατασπάραξε κάποιο θηρίο. Αφού δεν μπόρεσαν να εξαπατήσουν τον πατέρα τους, τον πούλησαν σε εμπόρους, οι οποίοι με την σειρά τους τον πούλησαν στον αρχιμάγειρα του βασιλιά της Αιγύπτου, τον Φαραώ Πετεφρή. Εκεί ο Ιωσήφ αφού δεν ενέδωσε στις ερωτικές επιθυμίες της συζύγου του Πετεφρή, συκοφαντήθηκε από την ίδια και ο Φαραώ τον φυλάκισε. Κάποτε όμως ο Φαραώ είδε ένα παράξενο όνειρο και ζήτησε έναν ερμηνευτή. Ο Ιωσήφ ερμήνευσε ότι θα έλθουν στη χώρα επτά χρόνια ευφορίας και επτά ακαρπίας και λιμού. Ο Φαραώ ευχαριστημένος και ενθουσιασμένος από τη σοφία του, έδωσε στον Ιωσήφ αξιώματα. Ο Ιωσήφ διαχειρίσθηκε άριστα την εξουσία και φρόντισε στα δύσκολα χρόνια του λιμού τον λαό. Στα πρόθυρα του λιμού τα αδέρφια του που τον είχαν φθονήσει φανερώθηκαν μπροστά του ζητώντας βοήθεια. Εκείνος όχι μόνο δεν τους κρατούσε κακία, αλλά αντιθέτως τα συγχώρεσε και τα προσκάλεσε μόνιμα στην Αίγυπτο μαζί με τους γονείς του.

Κατά την λειτουργική τελετουργία, τη Μεγάλη Δευτέρα το βράδυ τελείται ο όρθρος της Μεγάλης Τρίτης, δηλαδή η Ακολουθία του Νυμφίου.

Λαογραφία

Ο ελληνικός λαός, της υπαίθρου, συνηθίζει τις ημέρες των Αγίων Παθών να τις σηματοδοτεί μία προς μία με μια συγκεκριμένη φράση που αποτελεί στη κυριολεξία τη γενική εικόνα του Ιησού, όπως παρουσιάζεται στα ιερά ευαγγέλια.

Έθιμα

Παλιότερα τη Μεγάλη Δευτέρα οι γυναίκες ασχολούνταν με το νοικοκυριό του σπιτιού. Άσπριζαν όλους τους εξωτερικούς τοίχους, έβγαζαν έξω τα κρεβάτια και όλα τα υπάρχοντα του σπιτιού, ασβέστωναν και από μέσα τοίχους και ταβάνια με την μπαντανόβουρτσα.

Το αρνί που θα σουβλιζόταν την Κυριακή του Πάσχα έπαιρνε τη θέση του στην αυλή του σπιτιού. Δεμένο σε μια άκρη το στόλιζαν με μια κόκκινη κορδέλα ή το έβαφαν με τη βαφή των αυγών την Μεγάλη Πέμπτη.

Τη Μεγάλη Δευτέρα, οι γυναίκες δεν έπιαναν μαχαίρια και αιχμηρά αντικείμενα γιατί φοβόντουσαν μην κοπούν και τρέξει αίμα, πράγμα που θεωρούσαν μεγάλη αμαρτία.

Είναι η πρώτη μέρα που οι εκκλησίες θα γεμίσουν πιστούς για την απογευματινή λειτουργία στην εβδομάδα των Παθών.